Limitowana edycja PlayStation Jordan Grand Prix. Historia premiery gry Formula 1 97.

W 1996 roku na PlayStation zadebiutowało wiele kultowych marek bez których trudno wyobrazić sobie dzisiaj historię tej konsoli. To właśnie w tym roku swój debiut zaliczyły takie serie jak Crash Bandicoot, Tomb Raider, Need for Speed czy wreszcie Resident Evil. Dodatkowo pojawiły się doskonałe kontynuacje takich hitów jak Tekken oraz Wipeout. Tytuły te na lata związały się z marką PlayStation i zapadły w pamięci każdego fana pierwszej konsoli Sony. Jeżeli jednak myślicie, że wśród nich znajdziecie największy hit sprzedażowy 1996 roku w Europie to jesteście w dużym błędzie. To zaszczytne miejsce przypadło bowiem zupełnie innej grze, a mianowicie Formula 1, która została stworzona przez niewielkie studio Bizzare Creations.[1] Była to pierwsza odsłona królowej motorsportu na PlayStation, którą wydało brytyjskie studio Psygnosis, zależne od 1993 roku od Sony.[2] Tytuł ten mógł zatem liczyć na marketingowe wsparcie ze strony Sony Computer Entertainment Europe, choć nikt, także i w samym SCEE, nie mógł przypuszczać że osiągnie aż tak duży sukces, zwłaszcza że Formula 1 nie była w żadnym aspekcie pozycją wybitną. Była to po prostu solidna gra wyścigowa dla fanów formuły pierwszej, których jak widać na Starym Kontynencie nie brakowało.

Sukces gry Formula 1 sprawił, że Sony bardzo szybko podjęło decyzję o rozpoczęciu prac nad jej kontynuacją, która miała być w każdym elemencie lepsza od pierwowzoru. Ponownie prace nad grą zlecono studiu Bizzare Creations, które musiało się śpieszyć, gdyż Sony za pośrednictwem Psygnosis zażyczyło sobie by tytuł ten był gotowy już za rok, a więc dokładnie na jesień 1997 roku. Nie było to proste zadanie gdyż aby sprostać nowym wymaganiom Bizzare Creations musiało w zasadzie stworzyć cały silnik gry od nowa i tak go zoptymalizować by działał on na PlayStation. Na szczęście sama konsola wciąż posiadała duży zapas mocy. W jednym z wywiadów w prasie Ken Kutaragi, a więc twórca PlayStation, oświadczył że Formula 1 z 1996 roku wykorzystywała zaledwie 50% potencjału konsoli i tak będąc wówczas jednym z najbardziej zaawansowanych technologicznie tytułów na PlayStation.[3] Jej nowa odsłona miała już wykorzystywać ten potencjał w pełni. W tym celu twórcy z Bizzare Creations nawiązali nawet specjalną współpracę z prawdziwym zespołem formuły pierwszej Jordan Grand Prix, który od 1991 roku ścigał się w tych zawodach.[4]  Także samo Sony Computer Entertainment Europe zabrało się ostro do pracy i postanowiło wokół premiery Formula 1 97, bo taki tytuł gra otrzymała w Europie, zbudować ogromną kampanię marketingową, której serce oczywiście najgłośniej biło w Wielkiej Brytanii.

Prace nad Formula 1 97 nie należały do łatwych, jednak Bizzare Creations pokazało swój kunszt i w stosunkowo krótkim czasie przygotowało grę, która zdawała się w 100% wykorzystywać potencjał PlayStation. We wrześniu 1997 roku na sklepowe półki trafił tytuł kompletny, który w praktycznie każdym elemencie przewyższał swojego poprzednika. Nie była to już typowa gra arcade, ale prawdziwy symulator formuły pierwszej, w którym coś dla siebie mogli znaleźć zarówno totalni amatorzy, jak i najwierniejsi fani tego sportu. Przebudowie uległo wiele elementów, w tym przede wszystkim oprawa graficzna. Gra uruchamiała się teraz w podwyższonej rozdzielczości, wynoszącej 512×256 pikseli, i działała w stałych 25 klatkach. Poprawie uległa cała oprawa graficzna, poczynając od bolidów, które teraz stworzono z 1200 poligonów (w stosunku do zaledwie 700 w poprzedniej części), poprzez dodanie zaawansowanego modelu zderzeń czy ośmiu różnych widoków kamery, a na zmiennych warunkach atmosferycznych, mających wpływ na jazdę, kończąc. Także ścieżka dźwiękowa gry została napisana zupełnie od nowa i składało się na nią dwanaście premierowych utworów. Udoskonalono również odgłosy samych bolidów, których silnik w zależności o wybranej kamery generował zupełnie inne dźwięki. To wszystko opatrzone ponownie komentarzem Murraya Walkera, który od 1976 był głównym komentatorem F1 w BBC.[5] Nic więc dziwnego, że europejska prasa stosunkowo szybko uznała ten tytuł za jedną z najlepszych gier, jakie powstały na PlayStation i zarówno Oficjalny PlayStation Magazyn, jak i dużo bliższy polskiemu sercu magazyn PSX Extreme wystawiły tej grze notę dziewięć, w dziesięciostopniowej skali.[6]

Wyjątkowa premiera gry Formula 1 97 w Wielkiej Brytanii, przygotowana przez Sony Computer Entertainment Europe, miała dodatkowo nakręcić jej sprzedaż i pobić wszelkie dotychczasowe rekordy. W związku z tym SCEE nie szczędziło na ten cel środków i zaprosiło do współpracy prawdziwy zespół formuły pierwszej Jordan Grand Prix, który akurat w tym samym roku przeszedł kolorystyczny lifting, zyskując zupełnie nowe, żółto-czarne zabarwienie.[7] Na „nosie” bolidu po raz pierwszy w historii pojawiła się nowa maskotka zespołu, wąż „Hissing Sid”, który od razu stał się ulubieńcem mediów.[8]

Sony postanowiło wykorzystać ten fakt i przygotować w związku z tym specjalną, limitowaną edycję konsoli PlayStation, która miała trafić w ręce nielicznych szczęśliwców w dniu oficjalnej premiery gry w Wielkiej Brytanii. Co ważne ten wyjątkowy model PlayStation wcale nie powstał w fabrykach Sony, tylko podobno został przygotowany własnoręcznie przez ekipę zespołu Jordan. Wykorzystano do tego sklepową wersję konsoli o oznaczeniu SCPH-5502, w której zmodyfikowano jedynie wygląd górnej obudowy. Pomalowano ją na żółto-czarny kolor, a następnie umieszczono na jej klapce wspomnianą maskotkę, a więc węża „Hissing Sid” oraz logo zespołu.  W sumie ekipa z Jordan Grand Prix przygotowała dziesięć takich konsol, które planowano rozdać w różnych konkursach.

W 2017 roku, a więc dokładnie w dwudziestą rocznicę od momentu premiery gry Formula 1 97, na jednej z internetowych aukcji pojawił się wspomniany, limitowany model PlayStation, który wywołał niemałe poruszenie w sieci, a którego zdjęcia widzicie poniżej. Niewiele osób wiedziało o jego istnieniu, a mimo to aukcja z jego udziałem przekroczyła grubo ponad tysiąc funtów.

Był on na pewno autentyczny, czego do końca nie mogę powiedzieć o podobnej aukcji z 2018 roku, w której według zapewnień sprzedawcy pojawił się drugi wariant tego limitowanego wydania PlayStation. Na jego klapce zamiast głowy węża pojawiło się logo zespołu Jordan Grand Prix oraz inna maskotka ekipy Jordan w postaci szerszenia „The Hornet”.

Według sprzedawcy, w sumie stworzono dwadzieścia egzemplarzy tego wydania konsoli i można je było wygrać w tym samym czasie co edycję z wężem. Sprzedawca miał współpracować w tamtym czasie z Sony oraz ekipą Jordan i otrzymać jeden egzemplarz tej konsoli na pamiątkę. Być może jest to prawdą, natomiast nie znalazłem nigdzie w prasie zdjęcia tego wariantu konsoli na dowód, że faktycznie pochodzi z tamtych czasów. Zastanawia tutaj też obecność szerszenia na klapce, który na bolidzie zespołu pojawił się dopiero w kolejnym sezonie, a więc w 1998 roku. Na pewno dobrze byłoby zweryfikować jego autentyczność. Do tego czasu należy wykazać się w tej materii dużą ostrożnością.

Zupełnie inaczej jest z kolejnym, limitowanym modelem PlayStation, związanym z premierą gry Formula 1 97, o którym nie przeczytacie nigdzie indziej w sieci, gdyż jest to perełka odkryta przeze mnie zupełnie przypadkowo, a mowa o PlayStation „Paul Smith’s Jeans” Edition.[9]  W tym przypadku Sony postanowiło zaprosić do współpracy osobę nie związaną bezpośrednio z samymi wyścigami formuły pierwszej. Okazał się nią Paul Smith – jeden z najsłynniejszych, brytyjskich projektantów mody, który od lat 70tych budował swoją markę i pozycję w świecie mody.[10] Przygotował on dla Sony swoją własną wersję PlayStation, która tym razem zyskała turkusowe zabarwienie, a jej centralną część, poza podpisem autora, zajął pies. Tak, dobrze przeczytaliście, pies przebrany za kierowcę bolidu formuły pierwszej. Można by się pokusić o szkolne pytanie „co autor miał na myśli”, ale niestety bez jego osobistej interpretacji zapewne się tego nigdy nie dowiemy.

Konsola podobnie jak edycja Jordan Grand Prix trafiła w ręce szczęśliwców jako nagroda, towarzysząc premierze Formula 1 97. Nie jest jednak pewne czy pojawiła się w tej samej liczbie dziesięciu egzemplarzy. W tym przypadku była to chyba w całości ręczna robota, a że namalowanie takiego psa w kostiumie kierowcy F1 nie należy zapewne do łatwych, to wątpliwe wydaje się by Paul Smith miał czas stworzyć więcej niż jeden jej egzemplarz. Ekipa zespołu Jordan oraz Paul Smith to zresztą nie jedyne postacie, które zaangażowano w promocję Formula 1 97. Największe zainteresowanie oraz uwagę mediów miał przyciągnąć zupełnie ktoś inny, a mianowicie brytyjska modelka Melinda Messenger, która w tamtym czasie cieszyła się ogromnym zainteresowaniem ze strony paparazzi. To właśnie ją postanowiono wykorzystać do promocji gry i to ona obok węża ekipy Jordan stała się jej główną twarzą.

Melinda Messenger towarzyszyła oficjalnej premierze Formula 1 97, która odbyła się w centrum handlowym Virgin Megastore w Londynie jesienią 1997 roku. To właśnie tutaj SCEE wystartowało ze sprzedażą gry i to tutaj zaprezentowano limitowaną edycję konsoli PlayStation, w edycji Jordan Grand Prix.[11] Promocji towarzyszył również prawdziwy bolid formuły pierwszej, a także dodatkowe gadżety związane z grą, na których najczęściej można było zobaczyć oczywiście Melindę Messenger.

Sony Computer Entertainment Europe wiązało bardzo duże nadzieje z premierą Formula 1 97 i aby podbić jeszcze bardziej jej sprzedaż przygotowało specjalną edycję gry, która miała szansę trafić do większego grona odbiorców niż wspomniane wcześniej limitowane konsole. Na okładce gry znalazła się ponownie Melinda Messenger oraz bolid zespołu Jordan z charakterystycznym wężowym „nosem”. Za warstwę graficzną tego wydania odpowiadał Peter Dykeaylen, którego autorską stronę możecie znaleźć tutaj, a który stworzył również m.in. logo obu części Destruction Derby, czy Adidas Power Soccer na PlayStation.[12] W porównaniu do wersji sklepowej, opakowanie Formula 1 97 Limited Edition zostało zrobione z kartonu i otwierało się niczym książka.

Największa niespodzianka na graczy czekała jednak w środku opakowania. Jakiś czas temu na Strefie mogliście przeczytać o zapachowych grach na PlayStation. W przypadku Formula 1 97 Limited Edition do promocji zdecydowano się wykorzystać zupełnie inny narząd zmysłów, a mianowicie narząd słuchu. Każdy gracz po otwarciu tej edycji gry mógł usłyszeć odgłos silnika bolidu zespołu Jordan Grand Prix. Było to możliwe dzięki wykorzystaniu rozwiązania z którego korzysta się m.in. w okolicznościowych kartkach pocztowych z melodyjką w środku. Szkoda, że więcej gier nie doczekało się takiego dodatku.

Debiut Formula 1 97 przyćmił wszelkie dotychczasowe premiery gier na PlayStation w Europie. Tylko pierwszego dnia tytuł ten rozszedł się w Wielkiej Brytanii w nakładzie 40 tysięcy kopii, o wartości ponad dwóch milionów funtów. Do całej Europy trafiło w pierwszym rzucie ponad 650 tysięcy egzemplarzy tej gry.[13] Trud włożony w jej promocję opłacił się. Wszystko wskazywało na to, że Formula 1 97 z powodzeniem podbije listy sprzedaży i tak też się stało, chociaż wbrew pozorom nie przyszło to tak łatwo jakby się mogło wydawać.

Po sześciu tygodniach od premiery, gra musiała na jakiś okres zniknąć ze sklepowych półek. W całym pośpiechu związanym z pracami nad nią, Psygnosis, a więc wydawca gry, zapomniał domknąć negocjacji z federacją sportów samochodowych FIA (Fédération Internationale de l’Automobile). FIA oskarżyła Psygnosis w sądzie o bezprawne umieszczenie jej logo na opakowaniu gry. Sąd po przeanalizowaniu akt sprawy nakazał wstrzymanie jej sprzedaży. Psygnosis musiało szybko działać i postanowiło dokonać korekty okładek gry, usuwając z nich wspomniane logo FIA. Nie była to jednak aż tak duża strata, gdyż większość egzemplarzy gier z pierwszego rzutu zdążyła się już do tego czasu sprzedać. Widać to nawet dzisiaj po aukcjach internetowych, na których praktycznie wszystkie kopie gry mają logo FIA na okładce.

Nawet problemy legislacyjne nie przeszkodziły Formula 1 97 odnieść sukces i gra podobnie jak jej poprzedniczka sprzedała się w ogromnym nakładzie, bijąc nawet światowy rekord w liczbie sprzedanych egzemplarzy jednej gry (wydanych na nośnikach CD) w dniu debiutu.[14] Obecnie tytuł ten nie wzbudza już może wśród graczy aż tak dużego zainteresowania, ale wciąż warto go mieć w swojej kolekcji i przede wszystkim znać historię jego spektakularnego debiutu w 1997 roku.

Źródła:

[1] https://www.retrogamer.net/profiles/company/bizarre-creations/

[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Psygnosis

[3] Oficjalny Polski PlayStation Magazyn, Nr 8/1997, Str. 11.

[4] https://www.independent.co.uk/life-style/prizes-get-in-pole-position-to-win-a-jordan-playstation-1240071.html

[5] Recenzja Formula 1 97 z PlayStation Official Magazine UK, Nr. 24 (1997), Str. 94-101.

[6] https://strefapsx.pl/kompletna-baza-gier-i-ocen-psx/

[7] https://pl.wikipedia.org/wiki/Jordan_Grand_Prix

[8] https://en.wikipedia.org/wiki/Jordan_Grand_Prix

[9] Edge, Nr 52 (1997), Str. 14.

[10] https://www.paulsmith.com/uk/company-history

[11] Official PlayStation UK Magazine, Nr. 26 (1997), Str. 8.

[12] http://dykeaylen.co.uk/4_packaging_jordan.html

[13] Official PlayStation UK Magazine, Nr. 27 (1997), Str. 8.

[14] Official PlayStation UK Magazine, Nr. 27 (1997), Str. 8.

Zdjęcia limitowanych edycji konsol pochodzą z następujących aukcji i należą do ich autorów:

https://www.ebay.com/itm/The-Rarest-Playstation-1-Console-PS-Formula-1-Team-Jordan-1-10-Rare-Yellow-PS1-/282877643084

https://www.ebay.ie/itm/Playstation-1-Console-Limited-Edition-Formula-1-Team-Jordan-from-1997-/372220010017